Tegenwind is een initiatief van Alain Grootaers en Jakobien Huisman om ‘wetenschappers’ aan het woord te laten die een andere kijk hebben op de coronacrisis en hoe ermee om te gaan. Op zich is daar niets mis mee, alleen blijken de argumenten en redeneringen van deze ‘wetenschappers’ helemaal niet zo wetenschappelijk onderbouwd.
In aflevering 3 van Tegenwind ontvangt Alain Grootaers de Nederlandse bioloog-immunoloog Theo Schetters. Hij is als bijzonder hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Pretoria in Zuid-Afrika en is directeur bij het bedrijf ProtActivity dat zich bezighoudt met de ontwikkeling van vaccintechnologie ter bestrijding van protozoaire ziekten. Dit zijn parasitaire ziekten veroorzaakt door eencelligen, zoals bijvoorbeeld malaria en slaapziekte.
Sinds oktober 2020 wordt Schetters regelmatig geïnterviewd door online mediaplatforms vanwege zijn mening over de bestrijding van COVID-19. Hij stelde in januari 2021 onder andere dat een mRNA-vaccin voor het ontstaan van een auto-immuunziekte zou kunnen zorgen en dat massale mRNA-vaccinatie roekeloos en onnodig is. Zijn visie op de vaccinaties en de vaccinatiecampagne van de overheid wordt door veel wetenschappers bekritiseerd.
We bekeken de aflevering van Tegenwind met Theo Schetters met eenzelfde kritische blik en fronsten af en toe de wenkbrauwen bij een aantal van de beweringen en insinuaties van zowel Grootaers als Schetters.
Meer bepaald bij volgende beweringen:
- Bewering 1: mRNA-vaccins zijn niet genoeg getest
- Bewering 2: Komt het virus wel van vleermuizen? ( Grootaers)
- Bewering 3: mRNA komt overal in het lichaam terecht, er is geen controle over hoeveel eiwit wordt aangemaakt en de celbiologie wordt overhoop gehaald
- Bewering 4: Gerapporteerde bijwerkingen
- Bewering 5: Levenslange immuniteit door besmetting en niet met het vaccin
- Bewering 6: Gezonde mensen hoeven niet gevaccineerd te worden
- Bewering 7: Het immuunsysteem moet regelmatig uitgedaagd worden
- Bewering 8: Ivermectine moet voorgeschreven kunnen worden
- Bewering 9: Mutatiedruk door vaccinatie (Grootaers)
- Bewering 10: Vaccins werken niet (Grootaers)
Bewering 1: mRNA-vaccins zijn niet genoeg getest (8’30”)
Schetters: “De mRNA-vaccins zijn niet genoeg getest. De vaccins houden een risico in want het is een totaal nieuwe techniek en daar weten we te weinig van af.”
Een eerste vraag die na het bekijken van het fragment rijst is: wat verstaat Theo Schetters onder voldoende getest? Hoe groot moet de testgroep zijn en wat is voor hem een aanvaardbare termijn middenin een pandemie?
Uit de VRT-factcheck van januari 2021 blijkt dat de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna weldegelijk uitgebreid werden getest voor ze op de markt kwamen. Voor het Pfizervaccin bedroeg het aantal testpersonen 40.000 en voor het Moderna vaccin 30.000, wat een stuk meer is dan gewoonlijk.
In het VRT-artikel vindt u ook een verwijzing naar het Assessment report van het European Medicins Agency en het FDA Briefing Document over COVID-19 van Pfizer-BioNTech.
Gaat het om een totaal nieuwe techniek die risico’s met zich meebrengt, zoals Schetters beweert?
We raadpleegden ‘Gezondheid en Wetenschap’ een website geschreven door dokters en medici met als doel burgers te informeren met betrouwbare gezondheidsinformatie. In het artikel Is het onvoorzichtig om massaal mRNA-coronavaccins toe te dienen? (januari 2021) lezen we dat de technologie al sinds de jaren negentig onderzocht wordt, onder meer als mogelijke therapie bij kanker en in de zoektocht naar een vaccin tegen infectieziektes als zika, ebola, griep, enz. Dat is dus al meer dan 20 jaar onderzoek, waarbij men reeds veel kennis vergaarde over de werking van de technologie. We lezen in het artikel ook dat de toepassing van deze technologie voor de coronavaccins in geen geval een roekeloos experiment is.
In een artikel dat dateert van 2018 mRNA vaccines — a new era in vaccinology (Nature, 2018) wordt de technologie aangeprezen voor de ontwikkeling van vaccins tegen infectieziektes als griep, zika en hondsdolheid en bepaalde vormen van kanker. Dit was dus vóór er ook maar enige sprake was van COVID-19. De auteurs benadrukten toen al de hoge werkzaamheid van de vaccins, de snelheid waarmee ze aangemaakt kunnen worden, de lage kostprijs en de veilige toediening.
Dit toont toch aan dat men al langer met deze technologie bezig was en dat men niet snel snel zomaar iets in elkaar heeft ‘geflanst’, zoals vele vaccinsceptici beweren.
mRNA vaccines represent a promising alternative to conventional vaccine approaches because of their high potency, capacity for rapid development and potential for low-cost manufacture and safe administration. However, their application has until recently been restricted by the instability and inefficient in vivo delivery of mRNA. Recent technological advances have now largely overcome these issues, and multiple mRNA vaccine platforms against infectious diseases and several types of cancer have demonstrated encouraging results in both animal models and humans. This Review provides a detailed overview of mRNA vaccines and considers future directions and challenges in advancing this promising vaccine platform to widespread therapeutic use.
mRNA-vaccins vormen een veelbelovend alternatief voor traditionele vaccinbenaderingen vanwege de hoge werkzaamheid, de snelheid waarmee ze kunnen worden ontwikkeld, de goedkope productieprijs en de veilige toediening. De toepassing ervan werd tot voor kort echter beperkt door de instabiliteit en de inefficiënte van de in vivo toediening van mRNA. Recente technologische vooruitgang heeft deze problemen nu grotendeels opgelost en meerdere mRNA-vaccinplatforms tegen infectieziekten en verschillende soorten kanker hebben bemoedigende resultaten opgeleverd bij zowel dieren als mens. Dit overzicht geeft een gedetailleerd overzicht van mRNA-vaccins en gaat in op toekomstige richtingen en uitdagingen bij de ontwikkeling van dit veelbelovende vaccinplatform tot een wijdverbreid therapeutisch gebruik.
Uit: “mRNA vaccines — a new era in vaccinology” (Nature, januari 2018)
Conclusie
Voor Schetters, die vooral vertrouwd is met conventionele vaccins, is deze technologie misschien totaal nieuw. Voor onderzoekers die ermee bezig zijn zeker niet. Voor het gros van de experten gaat het over een betrouwbaar vaccin dat uitvoerig werd getest. Vreemd dat Schetters de innovatie in zijn vakgebied niet volgt. Ziet Schetters deze technologie als een bedreiging voor zijn expertisegebied en zaait hij daarom twijfel over de veiligheid van de mRNA-vaccins?
Bewering 2: Komt het virus wel van vleermuizen ? (12’00”)
Grootaers: “Ik heb me laten vertellen dat het normaal, als die mutatie natuurlijk was gegaan, 80 jaar had geduurd om te muteren of toch decennia. (…) Om in het dierenrijk te blijven: als het waggelt als een eend en kwaakt als een eend dan zal het wel een eend zijn. Want ja, in Wuhan stond natuurlijk dat virologisch laboratorium.”
Grootaers gaat hier zijn rol als interviewer ver te buiten. Dat de interviews in de reeks Tegenwind niet objectief zijn en vaak zelfs suggestief en geladen, is uiteraard al duidelijk sinds de eerste aflevering. Gelukkig antwoordt Schetters op een wetenschappelijke manier, al laat ook hij veel ruimte voor speculatie in zijn antwoord: “Ja, wij doen wetenschap, dus wij leven bij bewijzen en als we de bewijzen niet kunnen vinden of niet meer kunnen vinden, ja dan blijft dat vraagteken.”
Omdat China niet erg meewerkt in het onderzoek naar de oorsprong van het virus, blijft er inderdaad veel speculatie hierover. De auteurs van het artikel Why many scientists say it’s unlikely that SARS-CoV-2 originated from a lab leak (Science, september 2021) achten het echter weinig waarschijnlijk dat het virus in een labo werd ontwikkeld.
Zelfs de Amerikaanse inlichtingendiensten hebben tijdens de regering Trump de suggestie dat SARS-CoV-2 door de mens gemaakt was, afgewezen. Het door Biden gevraagde rapport, gebaseerd op de inbreng van verschillende groepen in de inlichtingendiensten, besluit eveneens dat het virus waarschijnlijk niet genetisch gemanipuleerd werd. Er bleek een brede consensus dat het niet was ontwikkeld als een biologisch wapen.
Over de zoektocht naar de oorsprong van het virus, zegt het artikel:
Maar zelfs zonder de medewerking van China zijn er manieren om vooruitgang te boeken. Sommige studies elders hebben al intrigerende aanwijzingen opgeleverd. Onderzoekers hebben coronavirussen gevonden in vleermuizen in buurlanden die wijzen op evolutionaire paden van een voorouder van SARS-CoV-2 naar het pandemische virus. Studies in Zuidoost-Azië van wilde schubdieren, de enige andere soort die tot nu toe een virus verwant aan SARS-CoV-2 bleek te herbergen, lijken ook te helpen in de zoektocht naar de herkomst van dit virus.
Uit: “Why many scientists say it’s unlikely that SARS-CoV-2 originated from a lab leak” (Science, september 2021)
Conclusie
Speculeren over de herkomst van het virus draagt helemaal niets bij tot de oplossing van de pandemie. Het is enkel voer voor complotdenkers die in de hele coronacrisis een duister plan ontwaren om de wereld naar een bepaald model te herschapen. Waarom Grootaers dat absoluut ter sprake wil brengen in deze aflevering is ons een raadsel.
Bewering 3: mRNA komt overal in het lichaam terecht, er is geen controle over hoeveel eiwit wordt aangemaakt en de celbiologie wordt overhoop gehaald (24’03”)
Schetters: “Het vetachtig laagje rondom de genetische code zorgt dat het cellen ingaat, maar de specificiteit ontbreekt daar. Dus die vetlaag die zorgt ervoor dat dit materiaal in heel veel verschillende cellen terecht kan komen (…) ook naar de lever, naar het bloed, in de hersenen. Je hebt geen controle over waar het mRNA terecht komt in het lichaam. (…) Je hebt ook geen idee hoeveel eiwit er nou eigenlijk in die organen in die cellen [wordt] gemaakt. (…) De hele celbiologie van zo’n cel haal je overhoop. Men heeft geen idee wat de gevolgen daarvan zijn. Ze zijn er veel te vroeg mee om het op deze manier toe te passen en meteen uit te rollen.”
Om hierop te reageren, moeten we toch even een kleine wetenschappelijke uitleg geven. We proberen u niet te veel te vervelen met details en leggen u de grote lijnen uit.
Te beginnen met wat is mRNA en hoe werken mRNA-vaccins precies?
mRNA is de afkorting van messenger-RNA en wordt door ons eigen lichaam aangemaakt. Een cel bestaat uit twee delen, namelijk een celkern en het cytoplasma. Ons DNA zit veilig opgeborgen in de celkern en bevat codes voor de aanmaak van specifieke eiwitten. Wanneer een bepaald eiwit moet worden gevormd, zal de code van dat eiwit overgeschreven worden op mRNA dat buiten de celkern kan gaan naar het cytoplasma. In het cytoplasma wordt de code van het mRNA op zijn beurt vertaald naar een eiwit. De productie van eiwitten gebeurt dus buiten de celkern.
Wat doet het vaccin nu precies? De code van een viruseiwit wordt nagebouwd in mRNA en die stof wordt in ons lichaam ingespoten. Ons lichaam reageert daarop zoals het altijd doet als er mRNA aanwezig is: het maakt een specifiek eiwit aan buiten de celkern, in dit geval het eiwit dat lijkt op het uitsteeksel (de zogenoemde ‘spike’) van het coronavirus. Dit eiwit wordt dan gebruikt om de immuunrespons te trainen en wanneer het coronavirus langskomt, is het klaar voor de verdediging.
Het mRNA-vaccin verandert niets aan ons DNA. Het hele proces gebeurt buiten de celkern, dus weg van ons eigen DNA. mRNA komt nooit in de celkern en dus ook niet in de buurt van ons DNA.
De techniek om mRNA in te spuiten, is veilig. De productie van eiwitten door de aanwezigheid van mRNA is een perfect normaal systeem. Het gebeurt elke seconde in ons lichaam. Het mRNA dat via het vaccin ingespoten wordt, blijft niet in ons lichaam zitten. Het verdwijnt na tien dagen. Dat valt uit elkaar en dan stopt ook de productie van die ‘spike’-eiwitten. Het is precies omdat het mRNA zo fragiel en instabiel is dat het heel koud bewaard moet worden en omhuld wordt door een vetbolletje.
Wat is nu dat ‘vetachtig laagje’ waarnaar Schetters verwijst?
Lange tijd was het probleem dat men geen stabiele ‘transporteur’ had om het nagebouwde mRNA in de cellen te loodsen. Dankzij die ingenieuze vetbolletjes, waar trouwens veel onderzoek aan vooraf ging, is men erin geslaagd om het mRNA op een veilige manier in de cellen af te leveren en te laten vrijkomen.
Uit het artikel: Zeg niet zomaar vetbolletjes tegen ingenieuze nanomedicijnen die het mRNA-vaccin in onze cellen afleveren
(EOS – januari 2021)
Deze hele kleine (nano) vetbolletjes lijken erg op de celwand van menselijke (spier)cellen en worden daardoor gemakkelijk door de cellen in je bovenarmspier opgenomen. Daar kunnen ze vervolgens hun boodschap afgeven. De Engelse benaming voor deze vetbolletjes is ‘lipid nano particles’. ‘Lipid’ betekent vet, ‘nano’ heel erg klein en ‘particles’ betekent deeltjes. Het zijn dus heel erg kleine vetdeeltjes. De bewering die je soms op social media leest dat er nanodeeltjes in het vaccin zitten, klopt dus niet helemaal. Het zijn kleine bolletjes die na vaccinatie het mRNA beschermen en het naar de juiste plaats in de cellen vervoeren.
Kan het ingespoten mRNA overal in het lichaam terechtkomen, zoals Schetters beweert?
Een kenmerk van mRNA is dat het heel fragiel is en dat het binnen enkele dagen wordt afgebroken door de cel. De restanten ervan zijn niet anders dan die van onze eigen tienduizenden RNA-moleculen. Ook de ‘vetbolletjes’ (LNP) worden op natuurlijke wijze door het lichaam afgebroken. Dus één van de elegantste aspecten van deze mRNA-vaccins is dat zij iets aan het lichaam aanbieden en dan weer verdwijnen.
Deze peer-reviewde studie (ScienceDirect, maart 2020) laat zien waar intramusculaire vaccins (wat de COVID-19-vaccins zijn) naartoe gaan bij makaken (een apensoort). Vaccins blijven meestal in de buurt van de plaats van injectie (de armspier) en de plaatselijke lymfeklieren. Dit is logisch: lymfeklieren produceren witte bloedcellen en antilichamen om ons tegen ziekten te beschermen. Ze ruimen ook vloeistoffen op en verwijderen afvalstoffen. De aanwezigheid van stukjes spike-eiwit in de lymfeklieren is dus volkomen normaal, want ze zijn de vuilnisophaaldienst van het lichaam. Dat betekent dat het vaccin zijn werk heeft gedaan en uit het lichaam zal worden verwijderd.
Hieronder vindt u artikelen waar u meer informatie vindt over de werking en de veiligheid van de mRNA-vaccins.
https://www.laatjevaccineren.be/soorten-coronavaccins
https://www.reuters.com/article/factcheck-vaccine-safe-idUSL2N2NX1J6
https://www.nebraskamed.com/COVID/where-mrna-vaccines-and-spike-proteins-go
Bewering 4: Gerapporteerde bijwerkingen (27’32’’)
Schetters: “De afgelopen vijf maanden zijn meer bijwerkingen gemeld in de VS van deze vaccins dan alle bijwerkingen van alle vaccins de afgelopen 20 jaar. (…) Het is heel moeilijk om het causaal verband tussen een bijwerking en die vaccins te leggen. (…) Dan vind ik uit voorzorgsprincipe zou je dan nu moeten zeggen, stel dat het écht zo is dan moeten we nu stoppen. Het gekke is dat het voorzorgsprincipe nu niet meer geldt.”
Een van de sterke punten van het VAERS, het Amerikaanse meldpunt voor bijwerkingen, namelijk zijn openheid, is tevens zijn achilleshiel in het gepolitiseerde COVID-19-tijdperk. Iedereen die een vaccin krijgt dat in de Verenigde Staten is toegelaten, kan een ongewenste bijwerking aan VAERS melden, net als artsen, familieleden en anderen. Die openheid zorgt ervoor dat VAERS overstelpt werd met meldingen. Tot zover klopt de bewering van Schetters dat er voor deze vaccins al meer bijwerkingen werden gemeld dan voor alle andere vaccins samen de afgelopen 20 jaar.
Uit het artikel Antivaccine activists use a government database on side effects to scare the public (Science, mei 2021) blijkt echter dat de antivaccinatiebeweging in de VS de gegevens van het meldpunt misbruikt om mensen schrik aan te jagen en deze gegevens opzettelijk verkeerd interpreteert. De VAERS-website wijst er nadrukkelijk op dat de meldingen geen oorzakelijk verband impliceren. Het is niet omdat er een overlijden na vaccinatie wordt gemeld dat het overlijden het gevolg is van de vaccinatie. In een factcheck van Reuters (Reuters, oktober 2021) kunt u lezen dat er tot en met 27 september 2021 meer dan 390 miljoen vaccins werden toegediend in de VS. In diezelfde periode kreeg het VAERS melding van 8164 overlijdens (0,0021%) bij mensen die werden gevaccineerd. Overlijdens die niet noodzakelijk toe te schrijven zijn aan het vaccin.
In Nederland was er zelfs een oproep via Telegram van antivaxers om massaal overlijdens te rapporteren op het Nederlandse bijwerkingencentrum LAREB om zo de vaccins in een slecht daglicht te plaatsen en de mensen schrik aan te jagen, meldt Knack. De vraag is dus ook hoe betrouwbaar zijn al die meldingen van bijwerkingen.
Schetters zegt zelf dat het causaal verband tussen bijwerking en vaccin moeilijk vast te leggen is, maar toch wil hij op basis van die meldingen de vaccinaties stilleggen uit voorzorgsprincipe.
Is het voorzorgsprincipe inderdaad een reden voor een vaccinatiestop?
Professor Anthony Cox, expert geneesmiddelenveiligheid aan de Universiteit van Birmingham, stelt in zijn bijdrage op de website The Conversation (maart 2021) alvast van niet. COVID-19-vaccins worden gebruikt om sterfgevallen te voorkomen. Besluiten om het gebruik ervan op te schorten zal de vaccinatiecampagnes enkel vertragen en het vertrouwen erin ondermijnen. Dus in plaats van risico’s te vermijden, verschuift het voorzorgsprincipe het ene risico (bijwerkingen) naar een ander risico (lage vaccinatiegraad). De impact van dat laatste zou volgens Cox wel eens veel groter kunnen zijn.Dit artikel op de website van ScienceDirect (september 2021) legt uit dat het voorzorgsprincipe oorspronkelijk ontwikkeld werd voor toepassing op een zeer specifiek gebied, dat van de ecologie. Het moest beleidsmakers in staat stellen activiteiten of producten waarvan het risico bestond dat die ernstige en onherstelbare schade aan het milieu zouden veroorzaken, op te schorten. De auteurs van dit artikel wijzen erop dat men dit principe niet zomaar kan overnemen en toepassen op het medisch vakgebied. Want gaat het hier bij de vaccinaties werkelijk om een onoverzienbaar catastrofaal risico (in de orde van 1/1.000.000 en niet noodzakelijk dodelijk) dat zo buitensporig groot is dat het een vaccinatiestop verantwoordt en de dodelijke gevolgen van de pandemie overschaduwt?
Conclusie
Er werden inderdaad heel wat bijwerkingen gemeld in de VS. Enerzijds mag dat niet verbazen als we de schaal waarop gevaccineerd werd in acht nemen. Anderzijds mag men er niet van uitgaan dat alle gemelde bijwerkingen een gevolg waren van het vaccin. Als men het aantal en de aard van de gerapporteerde bijwerkingen bekijkt, dan is een stopzetting van de vaccinatiecampagnes op basis van het voorzorgsprincipe in geen geval verantwoord. De gevolgen van COVID zijn in verhouding vele malen erger, waardoor het voorzorgsprincipe van geen tel is hier.
Bewering 5: Levenslange immuniteit door besmetting en niet met het vaccin (33’43”)
Schetters: “Men trekt de conclusie dat bij SARS-CoV-2 de kans vrij groot is dat je gewoon levenslange immuniteit hebt zoals je dat voor sommige andere virussen ook hebt. (…) Als je gevaccineerd bent met een van deze vaccins dan weten we niet eens hoe lang dat deze bescherming blijft en we weten niet of die immuniteit zo breed is dat hij tegen de verschillende varianten gaat beschermen.”
Het is inderdaad zo dat mensen die een besmetting doormaakten waarschijnlijk een lange bescherming zullen genieten. Schetters beweert echter dat deze lange bescherming enkel door besmetting bekomen wordt en niet via vaccinatie.
Uit het artikel Had COVID? You’ll probably make antibodies for a lifetime (Nature, mei 2021) blijkt echter dat deze bescherming zowel via besmetting als via vaccinatie tot stand kan komen. Beide hebben echter de beperking dat wanneer er nieuwe varianten opduiken, deze bescherming misschien niet langer zal volstaan en er dus boostervaccins nodig zullen zijn.
Veel mensen die met SARS-CoV-2 zijn besmet, zullen waarschijnlijk de rest van hun leven antilichamen tegen het virus aanmaken. Dat suggereren onderzoekers die langlevende antilichaam-producerende cellen hebben geïdentificeerd in het beenmerg van mensen die hersteld zijn van COVID-19. Het goede nieuws is dat dit eveneens betekent dat vaccins hetzelfde duurzame effect zullen hebben, zegt Menno van Zelm, een immunoloog aan de Monash University in Melbourne, Australië.
Maar de aanhoudende productie van antilichamen, of die nu door vaccinatie of door infectie wordt uitgelokt, garandeert geen langdurige immuniteit tegen COVID-19. Het vermogen van sommige opkomende SARS-CoV-2-varianten om de beschermende effecten van antilichamen te ondermijnen, betekent dat extra vaccinaties nodig kunnen zijn om de niveaus te herstellen, zegt Ellebedy, een B-cell immunoloog aan de Washington University in St. Louis, Missouri. “Mijn vermoeden is dat we een booster nodig zullen hebben.”
Uit een interview van Infection Control Today (oktober 2021) met Jason Tetro, een Canadees microbioloog en immunoloog, leren we dat wanneer je aan de start van de COVID-pandemie besmet werd met de originele virusstam je als ongevaccineerde negen keer meer kans hebt om met de deltavariant herbesmet te worden. En na een besmetting met de deltavariant, loop je als ongevaccineerde 1,75 keer meer risico op herbesmetting met de deltavariant.
In een artikel van oktober in The Guardian (oktober 2021) lezen we dat tijdens de besmettingsopstoot in Engeland, er steeds meer meldingen kwamen van mensen die voor de tweede of zelfs derde keer besmet waren met Sars-Cov-2. Volgens een nieuwe analyse van de gevallen zouden ongevaccineerden er mogen van uitgaan dat ze gemiddeld om de 16 maanden herbesmet kunnen worden met COVID-19.
Professor Jeffrey Townsend van de Yale University School of Medicine besluit in datzelfde artikel: “De belangrijkste implicaties zijn dat als je nog niet gevaccineerd bent, je je moet laten vaccineren, en als je wel besmet bent, je je toch moet laten vaccineren, omdat dat de duur van je bescherming zal verlengen.”
Conclusie
Schetters zegt dat we van de vaccins niet weten hoe lang deze bescherming zullen bieden en of die immuniteit zo breed is dat hij tegen de verschillende varianten gaat beschermen. Dat is waar. Maar dat weten van besmetting ook niet. Er is geen garantie op langdurige immuniteit, zeker niet als je rekening houdt met nieuwe varianten. Het is duidelijk dat er nog veel onderzoek hierover nodig is en dat het nog te vroeg is voor Schetters boude uitspraak dat je via besmetting wellicht levenslange immuniteit hebt. Ook in ons land werden vóór de vaccinaties tal van herbesmettingen vastgesteld. Ondertussen weten we dat boosterprikken nodig zullen zijn, voor zowel gevaccineerden als mensen die reeds een besmetting doormaakten.
Bewering 6: Gezonde mensen hoeven niet gevaccineerd te worden (minuut 37’17”)
Schetters: “Kennelijk kunnen de ouderen besmet worden, maar de ouderen zijn allemaal gevaccineerd. Als die ouderen dan toch nog risico lopen dan is er kennelijk iets niet goed met die vaccinatie. Je moet andere oplossingen zoeken om die kwetsbare ouderen te beschermen dan de hele populatie maar vaccineren. Gezonde mensen hoeven niet te vaccineren.”
Hier trekt Schetters onrechtstreeks de effectiviteit van de vaccins in twijfel en gaat hij volledig voorbij aan het primaire doel van de vaccins, namelijk beschermen tegen symptomatische ziekte, hospitalisatie en overlijden. De besmettelijkheid van het virus reduceren was nooit het primaire doel van de vaccins.
Uit een recente studie gepubliceerd in Nature, BNT162b2 and mRNA-1273 COVID-19 vaccine effectiveness against the SARS-CoV-2 Delta variant in Qatar (november 2021), blijkt dat de mRNA-vaccins alvast hun werk doen als het op het vermijden van hospitalisaties en overlijdens aankomt. Iets wat we in Vlaanderen ook met eigen ogen hebben kunnen vaststellen via de cijfers.
In deze studie lezen we: “Onze bevindingen tonen een robuuste effectiviteit voor zowel BNT162b2 (Pfizer/BioNtech) als mRNA-1273 (Moderna) in het voorkomen van ziekenhuisopname en overlijden in de bevolking van Qatar door de deltavariant, ondanks een lagere effectiviteit in het voorkomen van besmetting, met name voor het BNT162b2-vaccin.”
Wat de werkzaamheid van de vaccins betreft, moeten we er toch op wijzen dat er nooit is uitgegaan van 100% efficaciteit. Het EMA heeft van bij de start gesteld dat voor goedkeuring de vaccins een efficaciteit van minstens 50% moesten aantonen bij de klinische studie. Belangrijk hierbij is het onderscheid tussen efficaciteit en effectiviteit. De efficaciteit van een product is de mate waarin het product werkzaam is onder ideale gebruiksomstandigheden (klinische studies). De effectiviteit is de werkzaamheid van het product onder normale gebruiksomstandigheden, dus in de echte wereld. Bij de vertaling naar de echte wereld treedt er altijd wat verlies op en dat is normaal.
Bovendien was het primaire eindpunt (doel) van de ontwikkeling van COVID-vaccins door het EMA als volgt omschreven: de mate waarin het vaccin ernstige ziekte door het SARS-CoV-2 virus voorkomt, dus m.a.w. hoe goed het vaccin symptomatische ziekte voorkomt bij besmette mensen. Dat de vaccins ook zorgen voor verminderde besmettelijkheid is eigenlijk een meevaller maar geen ‘endpoint’ op zich. Dat blijkt ook uit het artikel Mounting evidence suggests COVID vaccines do reduce transmission. How does this work? (The Conversation, mei 2021).
Waren onze verwachtingen van de vaccins te hoog gespannen?
Als de verwachting was dat de 90% efficaciteit van de mRNA vaccins bij de klinische studies (bij de vectorvaccins lag die lager) zich ook zou vertalen in 90% effectiviteit in de echte wereld, dan wel ja. En als de verwachting was dat de vaccins alle besmettingen ging tegenhouden ook.
In november 2020 waarschuwde viroloog Johan Neyts reeds hiervoor: “Een te hoge verwachting van een vaccin kan een vals gevoel van veiligheid creëren, wat dan weer leidt tot een ander probleem: dat diegenen die niet geloven in vaccins zullen zeggen ‘zie je wel?! Waarom zouden wij ons laten vaccineren’.”
Samengevat kunnen we stellen dat de vaccins nog steeds doen waarvoor ze werden ontwikkeld: ervoor zorgen dat je minder ziek bent en zo veel mogelijk hospitalisatie en overlijden vermijden. Dus de mensen die roepen “de vaccins werken niet want je kan nog steeds besmet worden of nog steeds anderen besmetten”, hebben ongelijk. Het was nooit het doel van de vaccins om besmettingen tegen te gaan, het bleek enkel een gelukkige meevaller dat ze dat wel deden.
Schetters is ook van mening dat men niet de hele populatie moet vaccineren om de pandemie de kop in te drukken. Verschillende medische artikels geven hem ongelijk en stellen dat hoe meer het virus circuleert, hoe meer mensen besmet zullen raken, hoe meer risico dat het virus nog muteert en hoe langer de pandemie zal aanhouden.
Het feit dat de nu dominante deltavariant enkel besmettelijker is en niet dodelijker, is een schrale troost: hoe meer mensen besmet raken, hoe meer mensen er risico lopen op hospitalisatie en overlijden. “Verhoogde overdraagbaarheid van een virus is veel verraderlijker dan verhoogde pathogeniciteit omdat de effecten exponentieel groeien”, zegt Adam Kucharski, een analist aan de London School of Hygiene & Tropical Medicine. “Als je iets hebt dat 1% van de mensen doodt, maar een enorm aantal mensen krijgt het, dan zal dat resulteren in meer sterfgevallen dan iets dat een klein aantal mensen krijgt, maar 2% van hen doodt” (Viral mutations may cause another ‘very, very bad’ COVID-19 wave, scientists warn, Science, januari 2021).
“Het sterk terugdringen van infecties heeft als bijkomend voordeel dat het virus minder kans krijgt om nog verder te evolueren. Er zijn al andere varianten opgedoken, met name 501Y.V2 in Zuid-Afrika, die net zo verontrustend zijn als B.1.1.7”, zegt Jeremy Farrar, een expert in infectieziekten. “Het is in wezen een spel van getallen: hoe meer virus er circuleert, hoe meer kans er is dat er mutanten ontstaan”. Op de lange termijn zouden mutaties kunnen ontstaan die de werkzaamheid van vaccins in gevaar brengen.
Hoe besmettelijker een infectie is, hoe groter het deel van de bevolking dat immuniteit nodig heeft voordat het aantal infecties begint af te nemen, aldus Rethinking Herd Immunity and the COVID-19 Response End Game (John Hopkins Bloomberg School of Publice Health, september 2021). Maar dit percentage is geen ‘magische drempel’ die we moeten overschrijden en het hangt niet alleen af van het niveau van immuniteit van de bevolking. Zowel virale evolutie als veranderingen in de manier waarop mensen met elkaar omgaan, kunnen dit aantal ook omhoog of omlaag brengen. Zelfs onder een ‘kudde-immuniteitsdrempel’ kan immuniteit in de bevolking (bijvoorbeeld door vaccinatie) nog steeds een positief effect hebben door het totale aantal infecties dat plaatsvindt te verminderen.
In het datzelfde artikel lezen we: “Omdat we SARS-CoV-2 niet kunnen uitroeien, bestaat er een reëel risico dat het zal blijven circuleren totdat de overgrote meerderheid van de bevolking eraan wordt blootgesteld – maar gevaccineerde personen lopen minder kans besmet te raken als ze eraan worden blootgesteld, en ze zijn grotendeels beschermd tegen de ergste gevolgen van besmetting. In de VS heeft iemand die gevaccineerd is minder dan één kans op tien om ernstig ziek te worden dan iemand die niet gevaccineerd is.”
“Dit niveau van bescherming tegen ernstige ziekte maakt het mogelijk dat – zelfs als we de overdracht van het coronavirus niet snel kunnen uitbannen – we een niveau van immuniteit van de bevolking kunnen bereiken waarbij de effecten van COVID beheersbaar kunnen zijn.”
In landen waar geen aanzienlijk deel van de bevolking gevaccineerd is, is er een enorm risico van aanhoudende verspreiding van COVID-19 in de gemeenschap gedurende een langere periode, aldus COVID-19: what happens if some countries don’t vaccinate? (The Conversation, februari 2021).
Hoe langer de periode van aanhoudende verspreiding binnen de gemeenschap, hoe groter de kans dat het virus zal muteren. En dit betekent dat het een broedplaats kan zijn voor het nieuwe coronavirus om in agressievere varianten te muteren. De gemuteerde varianten uit de niet-gevaccineerde populatie kunnen zelfs de gevaccineerden besmetten.
Conclusie
De effectiviteit van de vaccins kan nu echt niet meer ontkend worden. Ze vormen een robuuste bescherming tegen hospitalisatie en overlijden. Bovendien beperken ze symptomatische ziekte waardoor de viruscirculatie vermindert en de kans op besmetting verkleint.
Sinds de deltavariant ligt het gewenste percentage gevaccineerden om groepsimmuniteit te bekomen helaas nu hoger dan aanvankelijk vooropgesteld. Het is van belang om zoveel mogelijk mensen te vaccineren om de circulatie van het virus te beperken en de kans op mutaties te verkleinen, maar ook om zoveel mogelijk mensen uit het hospitaal weg te houden. Hoe meer het virus circuleert, hoe groter de kans op besmetting van mensen met een verzwakt immuunsysteem. Bovendien komen ook jonge, gezonde ongevaccineerde personen in het ziekenhuis terecht. Die hadden daar met het vaccin niet gelegen.
Bewering 7: Het immuunsysteem moet regelmatig uitgedaagd worden (38’53”)
Schetters: “Die ziektevrije wereld, die moet je niet willen. Je kan de mensen er niet van weerhouden dat ze bepaalde virussen oplopen, want dan train je je immuunsysteem niet. Het immuunsysteem moet regelmatig uitgedaagd worden.”
Klopt, maar SARS-CoV-2 is natuurlijk niet zomaar een virus, al beweren de makers van en deelnemers aan Tegenwind vaak van wel.
Hieronder ziet u hoe de COVID-sterfte zich verhoudt tot de sterfte door andere oorzaken in België, waarbij u duidelijk kunt zien dat de COVID-overlijdens toch een serieus aandeel vertegenwoordigen in de oversterftecijfers, zeker in de periode voorafgaand aan de vaccinaties. Daar waar het totaal aantal doden de boven- of ondergrens van het voorspellingsinterval (groene stippellijnen) overschrijdt is er respectievelijk over- en ondersterfte.
Als we gaan kijken hoe de wereldwijde COVID-sterftecijfers (1,8 miljoen gerapporteerd in 2020, maar vermoedelijk onderrapportage want 3 miljoen oversterfte) zich verhouden tot de sterftecijfers door het griepvirus, dan liggen die vele malen hoger dan bij griep (tussen 290.000 en 600.000 doden per jaar wereldwijd). Dus de stelling “corona is maar een griepje” kan hiermee ook van de baan.
https://www.arcgis.com/apps/dashboards/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6
Op de grafiek hieronder ziet u hoe sterfte door COVID-19 in de VS zich verhoudt tot sterfte door andere ziektes. COVID-19 tekent zich af als één van de belangrijkste doodsoorzaken. In januari en februari 2020 was het zelfs de belangrijkste doodsoorzaak in de VS.
In Europa is de situatie niet veel beter. Volgens een artikel in de NY Times (november 2021) is COVID-19 op dit ogenblik de belangrijkste doodsoorzaak in Europa met 4200 doden per dag.
Conclusie
Iedereen weet ondertussen dat te hygiënisch leven niet goed is voor het immuunsysteem en dat dat systeem af en toe eens moet uitgedaagd worden. Voor relatief onschuldige virussen kunnen we deze houding gerust aannemen, maar alles wijst er toch op dat SARS-CoV-2 niet zomaar een onschuldig virusje is. Dat was het niet op het moment van de opnames van Tegenwind en dat is het nog steeds niet. Bovendien doet het vaccin precies wat Schetters aanraadt: het immuunsysteem uitdagen en trainen.
Bewering 8: Ivermectine moet voorgeschreven kunnen worden ( 46’55”)
Schetters: “In India wordt ivermectine voorgeschreven aan de COVID-patiënt en aan zijn familieleden (preventief). Na het uitrollen van dit ivermectineprogramma zie je een nog niet vertoonde daling. Weer een bewijs uit de praktijk dat het werkt. (…) Ze knappen binnen 24 en 96 uur helemaal op, het geeft snelle resultaten. Baat het niet dan schaadt het niet.”
Uit de artikels hieronder blijkt dat India ondertussen alweer afgestapt is van het gebruik van ivermectine omdat het geen aantoonbaar effect heeft op het ziekteverloop van COVID-19-patiënten. De daling in de besmettingscijfers in India lijken niet toe te schrijven te zijn aan het gebruik van ivermectine, zoals Schetters beweert. Er zijn trouwens grote twijfels over de betrouwbaarheid van de cijfers in India.
De Indian Council of Medical Research (ICMR) en de National Task Force on COVID-19 hebben het gebruik van ivermectine en hydroxychloroquine (HCQ) geschrapt uit hun herziene richtlijnen voor de behandeling van de infectie, aldus Why HCQ and Ivermectin were removed from India’s COVID-19 treatment protocol (India Today, september 2021). Uit studies bleek namelijk dat een behandeling met ivermectine geen duidelijk effect had op het aantal sterfgevallen noch op de duur van het verblijf in het ziekenhuis en het herstel.
In het artikel No scientific basis for claims of ivermectin’s success in Uttar Pradesh, India (Politifact, november 2021) vraagt Dr Lee Riley, professor infectieziekten aan de University of California Berkeley, zich af op welke schaal in Uttar Pradesh nog getest wordt en in hoeverre het dalende aantal bevestigde COVID-gevallen in India daaraan te wijten is.
Dr. Nick Mark, kritische zorg en longarts bij het Swedish Medical Center in Seattle, haalt in datzelfde artikel een onderzoek aan waarbij wetenschappers gegevens over alle sterfgevallen in India bekeken. Ze ontdekten dat in bepaalde dichtbevolkte districten in Uttar Pradesh gedurende verscheidene maanden helemaal geen sterfgevallen waren gerapporteerd. “Dus ofwel moet je geloven dat ivermectine voorkomt dat je aan alles sterft – auto-ongelukken, kanker, moord, zelfmoord – of, dat de gegevens gewoon rommel zijn en dat je ze niet kunt interpreteren”, zegt hij.
Schetters bewering over de “nog niet vertoonde daling” in het aantal besmettingen na het uitrollen van het ivermectineprogramma in India wordt zwaar genuanceerd in het artikel No data available to suggest a link between India’s reduction of COVID-19 cases and the use of ivermectin (Health Feedback – fact check, mei 2021). Die “nog niet vertoonde daling” was reeds duidelijk zichtbaar in de cijfers nog vóór het programma werd uitgerold en kan dus niet aan het gebruik van ivermectine toegeschreven worden.
Op diezelfde website van Health Feedback lezen we: “Ondanks verschillende klinische studies zijn er geen betrouwbare bewijzen dat hydroxychloroquine of ivermectine doeltreffend zijn tegen COVID-19. Op dit ogenblik ontraden internationale gezondheidsagentschappen en wetenschappelijke instanties het gebruik van deze geneesmiddelen om COVID-19 te behandelen, behalve in klinische studies die ontworpen zijn om hun efficaciteit te beoordelen.”
Wat de resultaten van het onderzoek naar het effect van ivermectine betreft, daar zijn ondertussen artikels over verschenen die wijzen op de ondermaatse kwaliteit van de uitgevoerde studies, met foute gegevensverwerking en mogelijk zelfs fraude.
“Tijdens de pandemie heeft het antiparasitaire middel ivermectine veel aandacht getrokken, vooral in Latijns-Amerika, als een mogelijke manier om COVID-19 te behandelen. Maar wetenschappers zeggen dat recente, schokkende onthullingen van wijdverspreide gebreken in de gegevens van een voorpublicatie die rapporteerde dat het medicijn het aantal COVID-19 sterfgevallen sterk vermindert, de belofte van ivermectine tempert – en de uitdagingen benadrukt van het onderzoeken van de doeltreffendheid van medicijnen tijdens een pandemie.” Dat lezen we in Flawed ivermectin preprint highlights challenges of COVID drug studies (Nature, augustus 2021).
De terugtrekking van het document is niet het eerste schandaal dat studies in verband met ivermectine en COVID-19 onderuit haalt. Andrew Hill, die Repurposed Drugs (geregistreerde medicijnen die voor andere ziektes wordt aangewend) studeert aan de University of Liverpool, denkt dat veel van de andere ivermectine onderzoekspapers die hij heeft gescand waarschijnlijk gebrekkig of statistisch bevooroordeeld zijn. “Veel onderzoeken waren gebaseerd op kleine steekproeven of waren niet gerandomiseerd of goed gecontroleerd”, zegt hij.
En in 2020 werd een observatiestudie van ivermectine teruggetrokken nadat wetenschappers hun bezorgdheid hadden geuit over deze studie en over enkele andere artikels waarin gegevens werden gebruikt van het bedrijf Surgisphere dat een reeks Repurposed Drugs tegen COVID-19 onderzocht.
“We hebben een patroon gezien van mensen die informatie vrijgeven die niet betrouwbaar is”, zegt Hill. “Het is al moeilijk genoeg om aan COVID en een behandeling te werken zonder dat mensen databases verdraaien.”
Diverse andere studies die beweren dat ivermectine klinisch voordeel oplevert, vertonen vergelijkbare tekortkomingen, aldus The lesson of ivermectin: meta-analyses based on summary data alone are inherently unreliable (Nature, september 2021). Ze bevatten onmogelijke cijfers in hun resultaten, onverklaarbare discrepanties tussen updates van onderzoeksregisters en gepubliceerde demografische gegevens van patiënten, beweerde tijdschema’s die niet stroken met de waarheidsgetrouwheid van de gegevensverzameling en aanzienlijke methodologische tekortkomingen. Verwacht wordt dat in de komende maanden nog meer studies die ivermectine ondersteunen, zullen worden ingetrokken.
Mochten de producenten van ivermectine werkelijk overtuigd zijn van de werkzaamheid van het middel bij COVID-19, zouden ze dan niet feller aandringen op het gebruik en de verkoop ervan? En dat doen de producenten dus niet. Integendeel, in februari 2021, publiceerde Merck een statement op hun website dat bevestigde dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat ivermectine een doeltreffend middel zou zijn tegen COVID-19. En om nog een mythe de wereld uit te helpen: ondanks het feit dat het product patentvrij is, verdient Merck nog steeds geld aan ivermectine, anders zou ze haar productie ervan wel stopzetten.
Conclusie
Schetters verwijst blijkbaar graag naar India, maar net als Sam Brokken baseert hij zich juist op een land waarvan vermoed wordt dat het het niet zo nauw neemt met de registratie van COVID-besmettingen en -doden. Het gebruik van ivermectine aanhalen als reden voor de spectaculaire daling in het aantal COVID-gevallen in India is duidelijk een verdraaiing van de realiteit.
Bovendien is er nog steeds geen enkele valabele studie die aantoont dat ivermectine ook maar enig effect heeft op het ziekteverloop of kan ingezet worden ter preventie van COVID-19. Daarom ook dat India ondertussen het gebruik van ivermectine in de behandeling van COVID-patiënten heeft stopgezet. Als zelfs de producent van het middel zegt dat het niet inzetbaar is bij COVID-19, dan weten we niet wat u nog meer kan overtuigen.
Bewering 9: Mutatiedruk door vaccinatie (51’20”)
Grootaers: “Bij massavaccinatie zou er mutatiedruk kunnen ontstaan waarbij het virus gaat muteren door die vaccinatie. Klopt dat?”
Nee, Alain, nee. Dat klopt niet en Theo Schetters legt dat hier mooi uit. Meer zelfs, hij tikt Grootaers hier op de vingers en zegt dat zowel voor- als tegenstanders van vaccinatie gebalanceerd moeten blijven bij het interpreteren van data en hoe je die interpretatie naar buiten brengt. Een beleefde manier van Schetters om te wijzen op de onzin die Grootaers hier vertelt.
U ziet, als het goed is, zeggen we het ook.
Bewering 10: Vaccins werken niet (54’50”)
Grootaers: “We zien in het Verenigd Koninkrijk waar de vaccinatie heel snel is gestart, dat er toch weer heel veel doorbraakinfecties zijn. Blijkbaar werken de vaccins dan toch niet.”
Jawel, Alain, jawel. Theo Schetters zet dit recht voor Grootaers en legt uit dat ze in het VK de besmettingen meten, maar dat de sterfte door deze variant niet is toegenomen. Hij wijt de doorbraakinfecties terecht aan de “andere” variant (delta) die niet virulenter lijkt. Dus Schetters stelt dat de vaccins wel degelijk werken.
Dit is enigszins in tegenspraak met zijn eerdere bewering waarbij hij de doeltreffendheid van de vaccins in twijfel trekt (zie 37’17”).